Hóa ra đây là lý do Indonesia lắc đầu, vẫn cấm bán iPhone 16 dù Apple đầu tư 100 triệu USD

Vấn đề cốt lõi là các yêu cầu về “nội dung địa phương” của Indonesia và sự miễn cưỡng của Apple trong việc xây dựng các cơ sở sản xuất tại nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á.

Chính phủ Indonesia lập luận rằng đề xuất của Apple không phù hợp với “các nguyên tắc công bằng”, chỉ ra rằng các nhà sản xuất điện thoại thông minh khác, chẳng hạn như Samsung và Oppo, đã thành lập các cơ sở sản xuất tại địa phương.

Tại sao đề xuất bị từ chối? Tại sao Apple lại miễn cưỡng đầu tư vào Indonesia? Dưới đây là 5 lý do, theo phân tích của tờ Nikkei.

Indonesia muốn gì? Yêu cầu về nội dung địa phương là gì?

Quốc gia đông dân thứ tư thế giới không muốn bị coi là thị trường mục tiêu đơn thuần cho các gã khổng lồ công nghệ đổ xô đến nước này. Họ muốn phát triển năng lực sản xuất công nghệ của riêng mình.

Chính sách nội dung địa phương của Indonesia áp dụng cho nhiều ngành công nghiệp khác nhau, từ tấm pin mặt trời đến xe điện. Chính sách này được thiết kế để cân bằng sân chơi cho tất cả các nhà đầu tư và tạo ra chuỗi cung ứng có giá trị gia tăng cho Indonesia.

Đối với đồ điện tử, quốc gia này yêu cầu tất cả các thiết bị điện tử có kết nối di động phải chứa ít nhất 35% linh kiện sản xuất trong nước.

Chính phủ cho phép các cơ chế thay thế để đáp ứng các yêu cầu, vì việc tuân thủ được đánh giá dựa trên ba tiêu chí. Có một cơ sở sản xuất giúp công ty đạt điểm cao, nhưng một đơn vị nghiên cứu phát triển sẽ được đánh giá thấp hơn.

Apple đã chọn phương án không sản xuất bằng cách xây dựng Học viện Apple tại ba địa điểm ở Indonesia. Họ đã cam kết đầu tư 1,7 nghìn tỷ rupiah (106,7 triệu USD) để đáp ứng các yêu cầu này vào năm 2023, nhằm đảm bảo các sản phẩm của mình có mặt trên thị trường Indonesia.

Tại sao đề xuất mới trị giá 100 triệu USD của Apple bị từ chối?

Apple đã thiếu 300 tỷ rupiah (19.000 USD) so với cam kết cho năm 2023 và chính phủ đã phản ứng bằng cách giữ lại lệnh cấm bán hàng cho dòng iphone 16. Để đảm bảo giấy phép, ban đầu Apple cho biết họ sẽ bù khoản thiếu hụt bằng tiền mặt và đề xuất khoản đầu tư bổ sung 10 triệu USD. Chính phủ Indonesia không hài lòng với số tiền đầu tư bổ sung được đề xuất.

Tuần trước, Apple đã sửa đổi đề xuất của mình và đưa ra khoản đầu tư mới trị giá 100 triệu USD. Các quan chức Bộ Công nghiệp Indonesia cho biết đề xuất bao gồm việc thành lập Học viện Apple mới và xây dựng cơ sở sản xuất miếng đệm được sử dụng trong tai nghe AirPods Max vào tháng 7 năm 2025. Đề xuất này cũng đã bị bác bỏ.

Bộ trưởng Công nghiệp Agus Gumiwang Kartasasmita nói với các phóng viên tại Jakarta tuần trước rằng chính phủ đã so sánh đề xuất đã sửa đổi của Apple với các đóng góp từ các thương hiệu smartphone khác có cơ sở sản xuất tại Indonesia và thấy rằng đề xuất này không đủ.

“Chúng tôi cũng đang đánh giá giá trị gia tăng, doanh thu của nhà nước và tác động tạo việc làm” của đề xuất này, Bộ trưởng cho biết. Ông nói thêm rằng đề xuất hiện tại của Apple không phù hợp với “các nguyên tắc công bằng”.

Tại sao Apple lại ngần ngại xây dựng cơ sở sản xuất tại Indonesia?

Sẽ rất khó khăn để Apple đáp ứng nhu cầu về nội dung địa phương của Indonesia vì thiếu một hệ sinh thái cung cấp để sản xuất hiệu quả.

Apple đã tập trung nỗ lực phát triển chuỗi cung ứng ngoài Trung Quốc vào Việt Nam, Thái Lan và Ấn Độ. Theo danh sách nhà cung cấp năm 2023 của Apple, chỉ có một nhà cung cấp linh kiện, Yageo của Đài Loan, có cơ sở dành riêng cho Apple tại Indonesia. Mặt khác, theo phân tích của Nikkei Asia, Việt Nam có 35 nhà cung cấp, từ nhà sản xuất linh kiện và phụ tùng đến nhà lắp ráp sản phẩm. Ấn Độ, một quốc gia khác đang phát triển chuỗi cung ứng iPhone bên ngoài Trung Quốc, tự hào có khoảng 14 nhà cung cấp.

Một số nhà cung cấp chính của Apple, chẳng hạn như Pegatron và Flex, có nhà máy trên đảo Batam của Indonesia, nhưng họ không sản xuất linh kiện hoặc sản phẩm cho Apple tại quốc gia này.

Nếu Apple muốn nội địa hóa sản xuất tại Indonesia, sẽ cần phải đầu tư đáng kể và gã khổng lồ công nghệ Hoa Kỳ sẽ cần xác định xem việc tiếp cận thị trường Indonesia có xứng đáng với chi phí hay không. Theo dữ liệu của Canalys, iPhone của Apple chỉ chiếm 1% thị trường điện thoại thông minh Indonesia trong ba quý đầu năm 2024. Nhưng quốc gia này cũng là một trong số ít quốc gia còn lại mà công ty thấy tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ. Bộ công nghiệp Indonesia ước tính rằng Apple đã tạo ra 30 nghìn tỷ rupiah (1,9 tỷ USD) từ doanh số bán sản phẩm tại Indonesia vào năm ngoái.

Indonesia có đối xử khác với các nhà sản xuất smartphone khác không?

Gã khổng lồ công nghệ Hàn Quốc Samsung đã chi ít nhất 20 tỷ USD để xây dựng nhà máy tại Indonesia. Nhà sản xuất điện thoại thông minh Trung Quốc Oppo gần đây đã mở rộng và nâng cấp cơ sở của mình bên ngoài Jakarta, biến Indonesia thành cơ sở sản xuất ở nước ngoài lớn thứ hai của mình.

Các thương hiệu khác như Xiaomi và Asus cho dòng Zenfone đang hợp tác với các nhà sản xuất địa phương để sản xuất linh kiện.

Heru Sutadi, giám đốc điều hành của viện nghiên cứu ICT Institute Indonesia, cho biết chính phủ đã làm suy yếu chính sách của mình bằng cách cho phép các giải pháp thay thế không phải sản xuất đáp ứng các yêu cầu về nội dung địa phương.

“Cách tiếp cận này đã khiến các nhà sản xuất điện thoại thông minh khác lo ngại”, Sutadi nói với Nikkei Asia. “Nếu Apple được phép đáp ứng các yêu cầu chỉ bằng cách thành lập các trung tâm đào tạo như Apple Academies, các nhà sản xuất khác sẽ thích làm theo”.

Điều gì có thể xảy ra tiếp theo?

Bộ Công nghiệp Indonesia đã triệu tập Apple để đàm phán thêm về các đề xuất đầu tư của công ty. “Chúng tôi khuyến nghị Apple cân nhắc thành lập các cơ sở sản xuất tại Indonesia”, Bộ trưởng Kartasasmita cho biết. “Điều này sẽ loại bỏ nhu cầu phải nộp các kế hoạch đầu tư mới sau mỗi ba năm”.

Ông cho biết mặc dù chỉ có một nhà cung cấp linh kiện cho Apple tại Indonesia, “chúng tôi có 17 công ty đủ điều kiện để trở thành một phần” trong chuỗi cung ứng của Apple tại nước này.

Kartasasmita cho biết thêm rằng Bộ Công nghiệp đang xem xét sửa đổi các phương pháp tính toán hàm lượng nội địa để thích ứng với động lực phát triển của sản xuất công nghệ cao và đảm bảo các nguyên tắc công bằng được duy trì.

Bộ trưởng Đầu tư Indonesia Rosan Roeslani cho biết chính phủ sẽ thiết kế các giải pháp “công bằng nhất” cho tất cả các công ty. “Tôi chắc chắn vấn đề này sẽ được giải quyết trong thời gian ngắn”, ông nói.

>> Apple “móc ra” 100 triệu USD để gỡ lệnh cấm bán iPhone 16 tại Indonesia​